Wolne rodniki czy dobre czy złe?

Wolnymi rodnikami straszeni jesteśmy od lat, choć nie koniecznie wiemy czym one są i na czym polega ich działanie. Często powtarzamy sensacyjne informacje, że odpowiadają za proces starzenia się wszystkich żywych organizmów. W literaturze wolne rodniki przedstawiane są niemal wyłącznie w negatywnym świetle, jednak bez nich organizm nie mógłby prawidłowo funkcjonować.

Nasz organizm wykorzystuje wolne rodniki do niszczenia mikroorganizmów i uszkodzonych komórek. Leukocyty (białe ciałka krwi) wyszukują bakterie, wirusy czy uszkodzone tkanki w pobliżu których uwalniają duże ilości utleniaczy, czyli właśnie wolnych rodników i wiele innych reaktywnych składników ( jest to tzw. wybuch tlenowy), które niszczą zagrażające zdrowiu komórki. To naturalny mechanizm obronny.
Z jednej strony wolne rodniki wspomagają układ odpornościowy, z drugiej natomiast ich aktywność leży u podstaw wielu przewlekłych schorzeń.

Co kryje się pod nazwą wolne rodniki?
To po prostu atomy, jony albo cząsteczki z co najmniej jednym wolnym (niesparowanym) elektron. To wyjątkowo reaktywne (łatwo wchodzące w reakcje z innymi cząsteczkami) cząstki. Dążąc do oddania „nadprogramowego” lub przyciągnięcia do siebie brakującego elektronu, atakują i uszkadzają inne cząstki zmieniając i niszcząc napotkane komórki organizmu co w efekcie uszkadza funkcje tkanek czy organów które są zbudowane z tych komórek. Obiektem ataków wolnych rodników w organizmie człowieka są często białka, DNA lub nienasycone kwasy tłuszczowe wchodzące w skład błon komórkowych, polisacharydy, lipidy (cholesterol) znajdujący się w krwi.

Szkodliwe działanie nadmiaru wolnych rodników na skórę.

• utlenianie lipidów błon komórkowych skóry,
• reakcja z kwasami nukleinowymi komórek skóry, białkami, lipidami – uszkodzenie ich,
• uaktywnienie czynników mutagennych,
• zmiany w metabolizmie i funkcjonowaniu komórek skóry,
• niszczenie kwasu hialuronowego odpowiedzialnego za nawilżenie skóry,
• spadek ilości fibroblastów (komórek odpowiedzialnych za syntezę kolagenu),
• szkodzenie struktur kolagenu i elastyny (utrata elastyczności i sprężystości skóry),
• osłabienie aktywność melanocytów (komórek barwnikowych chroniących skórę przed słońcem),
• zakłócenie powstawanie NMF (naturalnego czynnika nawilżającego),
• osłabnie system immunologicznego – wzrost wrażliwości skóry,
• zakłócenie mechanizmów odbudowy, obrony i regulacji procesów fizjologicznych skóry.

Skąd pochodzą wolne rodniki?
W organizmie wytwarzane są w efekcie reakcji wywołanej przez zaatakowane cząsteczki pozbawione elektronu, które stają się wolnymi rodnikami. Powstawanie rodników jest również nieodłącznie związane z niezbędnym do życia procesem oddychania.
Ważnym źródłem wolnych rodników są także:

• oddziaływaniem na organizm promieniowania słonecznego,
  
• palenie papierosów,
  
• wysoko przetworzona żywność,
  
• zanieczyszczone powietrze,
  

Co to jest stres oksydacyjny?

To stan niebezpieczny dla zdrowia kiedy powstaje nadmiar wolnych rodników i przeciwutleniacze nie nadążają z ich neutralizowaniem.  Jakie są efekty? Stopniowo niszczą tkanki powodując zmiany określane procesami starzenia się a w szczególności konkretne schorzenia: miażdżycę, choroby nowotworowe, zapalenie trzustki, chorobę Parkinsona, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę, zaćmę, jaskrę, zwyrodnienie plamki żółtej, astmę...
Jak chronić się przed wolnymi rodnikami?

• unikaj nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne,
• nie przebywaj w środowisku bardzo zanieczyszczonym,
• zrezygnuj z palenia, unikaj dymu papierosowego,
• stosuj odpowiednio dobrane kosmetyki zawierające substancje o działaniu przeciwrodnikowym, przeciwutleniającym,
• stosuj związki pochodzenia naturalnego – bogate w naturalne przeciwutleniacze zapewniające ochronę tkankom ( w diecie i w kosmetykach).

Jakie są naturalne mechanizmy obronne przed nadmierną ilością wolnych rodników?

• Przeciwutleniacze endogenne (wytwarzane przez organizm):
  
• koenzym Q10 (ubichinon),
  
• melatonina,
  

enzymy dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza, reduktaza metioninowa, peroksydaza glutationowa i reduktaza glutationowa.

Jakie są najskuteczniejsze antyutleniacze (substancje antyrodnikowe), których nie wytwarza nasz organizm?

• witamina C,
  
• witaminy A i E,
  
• polifenole i karotenoidy,
  
• cynk,
  
• mangan i selen, które odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie endogennych enzymów,
  

Warto wiedzieć, że konkretny wolny rodnik może zostać zneutralizowany tylko przez wybrane antyoksydanty, nie ma więc jednego uniwersalnego związku, który chroniłby organizm przed każdym wolnym rodnikiem.