Wolne rodniki – działanie w organizmie, wolne rodniki to jony, atomy lub cząsteczki posiadające na swojej zewnętrznej orbicie pojedynczy, wolny elektron. Dążąc do wyrównania ładunków elektrycznych wykazują niezwykle dużą aktywność chemiczną ingerując w każdy związek z którym mają kontakt. W organizmie człowieka najłatwiejszymi ofiarami wolnych rodników są różne związki posiadające w swojej strukturze wiązania podwójne – białka, DNA i nienasycone kwasy tłuszczowe wchodzące w skład błon komórkowych, polisacharydy, lipidy a także cholesterol znajdujący się w krwi.
Wolne rodniki spełniają także bardzo pożyteczną rolę. Wykorzystuję je ciała odpornościowe do niszczenia bakterii chorobotwórczych i utleniania substancje i toksyczne. Komórki żerne układu odpornościowego same wytwarzają wolne rodniki i z ich pomocą na podstawie tego samego mechanizmu niszczą niepożądane mikroorganizmy. Szkodliwy jest nadmiar wolnych rodników. Przeciw wolnym rodnikom organizm człowieka wykształcił pewne funkcje obronne, ale ich sprawność z wiekiem maleje. Jest to np. system odpowiednich enzymów (produktów przemiany materii, jak kwas moczowy czy bilirubina), która przeciwdziała szkodliwości reaktywnych form tlenu, albo zapobiegając ich powstawaniu, albo je dezaktywując. To naturalna osobnicza immunologiczna zdolność organizmu. Tak długo dopóki zdolność enzymatyczna wymiatania wolnych rodników jest w równowadze z ich powstawaniem, organizm jest bezpieczny.
Wolne rodniki powstają w organizmie w wyniku reakcji metabolicznych a zwłaszcza w procesie spalania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Podczas utleniania lipidów powstają wolne rodniki lipidowe (nadtlenki lipidowe) wyzwalające niszczącą reakcję łańcuchową.
Wewnątrz organizmu sprzyjają temu: stany zapalne przebiegające z gorączką, zażywanie wielu leków, stres, promieniowanie słoneczne, palenie papierosów, alkohol i…. różne środki chemiczne.
Z zewnątrz sprzyjają wolnym rodnikom: skażone powietrze, dymu z papierosów, występują w zjonizowanym powietrzu, wysoko przetworzonej lub zepsutej żywności, lekach itp.
Wolne rodniki są niezwykle aktywne, a przemieszczając się szybko po całym organizmie, zachowują się jak biologiczne pociski, gdyż uszkadzają wszystko, co napotykają na swej drodze:
* białkowo - lipidową błonę komórkową,
* materiał genetyczny zawarty w komórce, czy też
* inne białko o istotnym dla życia znaczeniu.
Sprawę komplikuje to, że jeden wolny rodnik, podkradając elektrony innym cząsteczkom, często wytwarza kolejne rodniki, potęgując dzieło zniszczenia. Taka reakcja łańcuchowa może nie mieć końca.
Destrukcyjne, niebezpieczne dla zdrowia, działanie wolnych rodników na nasz organizm może być niezwykle rozległe:
mogą one niszczyć komórki serca, nerek, mózgu i innych ważnych narządów, uszkadzać komórki nerwowe, krwinki czerwone, osłabiać działanie układu odpornościowego, a nawet mogą uszkodzić materiał genetyczny w komórkach, co w efekcie może prowadzić do powstania zmian nowotworowych.
Wolne rodniki tworzą się w wielu produktach spożywczych jak: wyroby cukiernicze o długich terminach przydatności do spożycia, produkty mięsne i roślinne. Dotyczy to szczególnie tłuszczów zawierających wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które bardzo łatwo ulegają utlenieniu. Najwięcej tych kwasów zawiera olej kukurydziany i słonecznikowy a najmniej oliwa z oliwek i olej lniany. W produktach smażonych lub długo przechowywanych, tłuszcze ulegają szybkiemu utlenieniu i pokarmy te zawierają bardzo dużo wolnych rodników. Spożycie takich pokarmów jak chipsy, frytki, krakersy, ciastka, ciasto do pizzy, sosy sałatkowe itp. jest niestety powszechne.
W wyniku uszkodzenia błon komórkowych komórki nie są w stanie pełnić swych właściwych funkcji metabolicznych, uszkodzenia kodu genetycznego prowadzą do powstawania nowotworów, zaburzeń czynnościowych układu krążenia, mózgu i innych narządów. Utlenianie cholesterolu powodują zmiany miażdżycowe w naczyniach krwionośnych. Uważa się, że jest to jedna z głównych przyczyn procesu starzenia się organizmu i przedmiot badań specjalistów od odmładzania zarówno w dietetyce, medycynie i kosmetykach.
PRAKTYCZNE PORADY:
Im dłużej dany produkt żywnościowy poddany obróbce przemysłowej; tym ma więcej wolnych rodników, im więcej zastosowano "polepszaczy", stabilizatorów, wypełniaczy, sztucznych kolorów , konserwantów - tym większe nasycenie wolnymi rodnikami, im dłuższa data ważności tym więcej rodników, im dłużej smażysz, pieczesz, przechowujesz, gotujesz tym bardziej utleniasz, generujesz wolne rodniki i produkty utleniania. Jedz dużo świeżych jarzyn w surówkach, zadbaj o
kwasy omega 3 w Twojej diecie.
trusi lub n
a szanującym się bazarku.
ć czy jest dobre dla zdrowia świeże?
